U źródeł
Analizując dokument inicjujący dzieło Pomocników, zatytułowany Prymas Polski wzywa ludzi dobrej woli do pomocy Kościołowi i chrześcijańskiej Ojczyźnie przez Bogurodzicę Matkę Kościoła z dnia 26 sierpnia 1969 roku, można stwierdzić, że na powstanie ruchu Pomocników Matki Kościoła (pierwotnie określanym jako ruch Pomocników Maryi Matki Kościoła) znaczny wpływ wywarła ówczesna sytuacja Kościoła w Polsce, wybitnie maryjny charakter polskiego katolicyzmu oraz nauka Soboru Watykańskiego II zawarta szczególnie w Konstytucji dogmatycznej o Kościele i Dekrecie o apostolstwie świeckich. U źródeł Ruchu Pomocników Matki Kościoła leżały również Jasnogórskie Śluby Narodu oraz Milenijny Akt Oddania Polski w macierzyńską niewolę miłości Bogurodzicy za wolność Kościoła. Nie bez znaczenia pozostawała osobista duchowość Księdza Prymasa Stefana Kardynała Wyszyńskiego posiadająca wyraźny maryjny wydźwięk.
Cel powstania Ruchu
W świetle genezy Ruchu uwidacznia się jego cel. Określił go Założyciel stwierdzając, że idea Pomocników jest czynnym włączeniem się poszczególnych ludzi w Milenijny Akt Narodu i przyjęciem osobistej odpowiedzialności za Kościół święty, według wskazań Soboru [Watykańskiego II - dopowiedzenie i podkr. Pomocnik Maryi]. Działalność Ruchu służy także wprowadzaniu w życie Ślubów Jasnogórskich oraz pogłębieniu polskiej maryjności.
Kim są Pomocnicy
Pomocnicy Matki Kościoła nie są
organizacją, stowarzyszeniem czy bractwem, ale ruchem duszpasterskim,
pewną propozycją drogi do Boga przez Maryję i z Maryją, obejmującą nie
tylko duchownych, ale przede wszystkim ludzi świeckich.
Pierwszy etap rozwoju - rola Episkopatu, pierwsi duszpasterze, ośrodki
Sposoby urzeczywistniania maryjnej pomocniczości przybliżył Kardynał Stefan Wyszyński. Pierwszym dokumentem dotyczącym dzieła Pomocników Matki Kościoła jest jego list skierowany z Jasnej Góry do „ludzi dobrej woli" w dniu 26 sierpnia 1969 roku, wzywający do pomocy Kościołowi i chrześcijańskiej Ojczyźnie przez Maryję, Matkę Kościoła [Prymas Polski wzywa ludzi dobrej woli...]. W tymże dniu Ksiądz Prymas zwrócił się do wszystkich kapłanów z apelem podjęcia jego inicjatywy. List w powyższej sprawie, skierowany do duchowieństwa polskiego, stanowił swego rodzaju vademecum Ruchu dla księży; uzasadniał jego potrzebę, wyjaśniał istotę. Krótkie streszczenie powyższego wykładu w formie omówienia «Powinności Pomocników Maryi, Matki Kościoła» oraz ulotka o ich «Obowiązkach» dopełniły całości tamtego pierwszego wezwania skierowanego do ludzi dobrej woli.
Po
ponad dwóch latach od zainicjowania przez Prymasa Polski dzieła
Pomocników Matki Kościoła Episkopat Polski zaaprobował Ruch, jako jedną z
form wychowania ludzi świeckich do apostolstwa, co dokonało się na 129.
Konferencji Episkopatu. Wyrazem tej aprobaty były dwa listy pasterskie z
dnia 9 i 10 lutego 1972 roku. W 1974 roku Episkopat wybrał ks. dra
Mariana Piątkowskiego na pierwszego Krajowego Duszpasterza Pomocników
Matki Kościoła, a pieczę nad Pomocnikami przejęła Komisja Maryjna
Episkopatu wydając odtąd szereg stosownych materiałów. Dzieło Pomocników
nabrało wówczas charakteru ogólnopolskiego.
Na
terenie poszczególnych diecezji referenci maryjni, a później
diecezjalni duszpasterze Pomocników Matki Kościoła wyznaczeni przez
ordynariuszy, zajęli się krzewieniem idei Pomocników. Czynili to na
różne sposoby: przez rekolekcje, wykłady, a także spotkania kapłańskie,
przez co starali się pozyskać możliwie największą liczbę kapłanów do
pracy. Podczas prelekcji wygłaszanych na spotkaniach wyżsi przełożeni
zakonni zachęcali całe zakony i poszczególne siostry zakonne do
włączenia się w zainicjowane dzieło. Do Pomocników przyłączyła się
Jasnogórska Rodzina Różańcowa. Także ojcowie Paulini krzewili ideę
Pomocników Matki Kościoła. Zainteresowanie Ruchem mogło wzrastać również
dzięki publikowaniu niezbędnych materiałów. Wydawano je w formie
książek, broszur albo czytanek majowych. Wobec trudności spowodowanych
cenzurą najczęściej przepisywano je na maszynie.
Inną
formę propagowania formacji Pomocników stanowiły rekolekcje
organizowane przez Ruch. Pomocnicy zaistnieli w niektórych parafiach i
grupach. Ich działalność i rozwój zależały od zaangażowania
poszczególnych duszpasterzy. Trzy diecezje w sposób szczególny podjęły
pracę nad dziełem Pomocników: warszawska, poznańska i częstochowska.
Dnia
5 maja 1976 roku Ksiądz Prymas Stefan Wyszyński ogłosił kościół Matki
Bożej Zwycięskiej w Warszawie Szkołą Pomocników Matki Kościoła. Stał się
on miejscem spotkań i modlitw Pomocników. Stamtąd 16 sierpnia wyrusza
coroczna Praska Pielgrzymka Piesza Pomocników Matki Kościoła z Warszawy
na Jasną Górę na patronalne święto Pomocników. Przypada ono 26 sierpnia.
W nocy z 25 na 26 sierpnia Pomocnicy prowadzą nocne czuwanie w Kaplicy
Matki Bożej na Jasnej Górze.
W
1984 roku Krajowym Duszpasterzem Pomocników został ks. mgr Józef
Buchajewicz. Wcześniej pełnił on funkcję diecezjalnego duszpasterza
Pomocników Matki Kościoła w Warszawie. Z ruchu Pomocników Matki Kościoła
wyrosła założona przez siostrę Christianę Mickiewicz Wspólnota Sióstr
Uczennic Krzyża wypełniająca swoją misję przede wszystkim na terenie
archidiecezji szczecińsko - kamieńskiej, a od 8 września 1998 roku także
w Czmońcu k. Poznania.
Charakter Ruchu - "odczytywać znaki czasu"
Pomocnicy Matki Kościoła w poszczególnych diecezjach posiadają dużą samodzielność. Dotyczy to zarówno działalności w poszczególnych parafiach, jak i programów formacyjnych oraz duszpasterskich. Tę samodzielność uzasadnia wygłoszona przez Prymasa zachęta do odczytywania znaków czasu, a nade wszystko potrzeb Kościoła. Pomocnik powinien być dyspozycyjny wiarą, sercem, umysłem. W praktyce okazało się, że działalność PMK zależała przede wszystkim od zainteresowania, jakie wykazali w stosunku do Ruchu kapłani i siostry zakonne.
W latach
osiemdziesiątych korzystano z doświadczeń wcześniejszych, starano się
krzewić dzieło Pomocników i urzeczywistniać charyzmat pomocniczości
według wskazań i w formach podanych w początkach istnienia Ruchu przez
Kardynała Stefana Wyszyńskiego oraz Episkopat Polski.
Drugi etap rozwoju - Pomocnicy wobec nowych wyzwań współczesności
W latach dziewięćdziesiątych, wobec zmieniającej się sytuacji w Polsce, zauważono potrzebę odnowy nie tyle w strukturach Ruchu, co w duchowości albo raczej w sposobie jej przekazywania. W celu ożywienia Pomocników Matki Kościoła i otwarcia się na dzieło nowej ewangelizacji podjęto wiele inicjatyw.
Krajowy Duszpasterz Pomocników Matki Kościoła zorganizował
rekolekcje dla alumnów seminariów duchownych zakonnych i diecezjalnych.
Siostry Uczennice Krzyża wspólnie z Duszpasterstwem Pomocników Matki
Kościoła Archidiecezji Poznańskiej podjęły się pracy nad przystosowaniem
programów formacyjnych do zmieniających się warunków życia w Polsce.
Przygotowane zostały programy wakacyjnych rekolekcji oraz materiały,
które stanowią pomoc dla Pomocników w ciągu całego roku.
Ważną
rolę w życiu Ruchu spełniło sympozjum zorganizowane z okazji 25-lecia
dzieła Pomocników Matki Kościoła. Odbyło się ono na Jasnej Górze w
dniach 23 - 25 sierpnia 1994 roku pod hasłem „Z Maryją na drogach nowej
ewangelizacji". W wygłoszonych podczas sympozjum referatach i
świadectwach sięgnięto do źródeł Ruchu, ukazano miejsce Pomocników Matki
Kościoła we współczesnym Kościele oraz wskaż ano na zadania stojące
przed nimi wobec wezwań do nowej ewangelizacji.
Powołanie Krajowej Rady Programowej
Na zaproszenie Anny Rastawickiej Odpowiedzialnej Generalnej Instytutu Prymasa Wyszyńskiego odbyło się od 5-7 października 2001r w Warszawie Choszczówce Sympozjum na temat „Jutro Pomocników Matki Kościoła”. Wzięli w nim udział Kapłani, Siostry Zakonne i Świeccy ze znanych Ośrodków Ruchu działających w Polsce.
W wyniku obrad została
powołana Krajowa Rada Programowa Pomocników Matki Kościoła.
Przegłosowano, że Rada ma działać przy Instytucie. Jej główne zadanie to
opracowanie materiałów dla formacji początkowej i stałej. Spotkania
Rady odbywały się kilka razy w roku. Miały one miejsce w Laskach
Warszawskich, Częstochowie, Poznaniu i w Warszawie. Na jednym z nich
powstał projekt dorocznej ogólnopolskiej pielgrzymki Pomocników Matki
Kościoła na Jasną Górę. Pielgrzymki rozpoczęły się:
- Pierwsza pielgrzymka: 7 maja 2006r – „Odnawiamy przymierze z Maryją Jasnogórską”
- Druga pielgrzymka: 13 maja 2007r – „Nieśmy z Maryją Chrystusa Światu”
- Trzecia pielgrzymka: 20 kwietnia 2008r – „Maryjo pomóż nam iść za Chrystusem”
- Czwarta pielgrzymka: 13 czerwca 2009r – „Magnificat PMK za 40 lat istnienia Pomocników”
- Piąta pielgrzymka: 12 czerwca 2010r – „Pomocnik świadkiem Miłości”
Na każdą Pielgrzymkę
były przygotowywane okolicznościowe książeczki i inne aktualne
materiały. Z przyczyn technicznych książeczka na 3 Pielgrzymkę nie
została wydrukowana.
Statut Ruchu
Potrzeba chwili ukazała konieczność ukonstytuowania działalności Ruchu. W związku z tym opracowano Statut. Rada Przedstawiła go Przewodniczącemu Konferencji Episkopatu Polski, Ks. Abpowi Józefowi Michalikowi. Zebranie Plenarne Konferencji Episkopatu Polski, które odbyło się w Warszawie w dniach 10-11 marca 2009r zatwierdziło Statut Stowarzyszenia Pomocników Matki Kościoła. Został on podpisany przez Przewodniczącego Konferencji Episkopatu Ks. Abpa Józefa Michalika oraz Sekretarza Generalnego Ks. Stanisława Budzika.
Konferencja Episkopatu
2 maja 2009r na Jasnej Górze mianowała Duszpasterzem Krajowym
Pomocników Matki Kościoła Ks. Dra Teofila Siudego – Duszpasterza
Pomocników w Archidiecezji Częstochowskiej.
26 września 2009r na
zwołanym przez Krajowego Duszpasterza PMK Walnym Zebraniu, wybrano
Zarząd Ruchu i zatwierdzono Radę Programową.
Uczestnicy Walnego
Zebrania otrzymali książeczkę zawierającą Statut Stowarzyszenia
Pomocników Matki Kościoła i podstawowe materiały o Ruchu.
